Η ρωμαίικη ζωγραφική η καταφρονεμένη… του Φώτη Κόντογλου

…Ένα δείγμα πολύτιμο αποκαλυπτικής ζωγραφικής είναι η εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Η παράσταση αυτή δημιουργήθηκε στα χρόνια της τουρκοκρατίας, σε εποχή δηλαδή καταδικασμένη από την ιστορία της τέχνης. Και, μ' όλα ταύτα, είναι η καταπληχτικώτερη πραγματοποίηση! Ο Άγιος Γιάννης παριστάνεται όμοιος με αγριοπούλι, με όρνιο, κοκκαλιάρης, με χέρια και ποδάρια καλαμένια, ηλιοψημένος, με κάτι μεγάλες φτερούγες γυπός. Στέκεται κουρνιασμένος σ' έρημο τόπο, απάνω σε βράχια ασβολερά και κατάξερα, με το 'να χέρι κάνει τη μυστηριώδη χειρονομία της ευλογίας και στ' άλλο κρατά ένα χαρτί που γράφει το παράπονό του, σα να λέγει στο Χριστό που σκύβει από τον ουρανό. Στη μια γωνία στο κάτω μέρος, είναι απιθωμένο μέσα σε μια χρυσή γαβάθα το κομμένο κεφάλι του, και στην άλλη γωνιά είναι φυτρωμένο σε μια ξερή πέτρα ένα δέντρο άγριο και βασανισμένο, σαν τον Πρόδρομο, μια βαλανιδιά , με μιαν αξίνα καρφωμένη απάνω στο κορμί της. Το ρούχο του είναι πράσινο λαδί, συμβολικό χρώμα αρμονισμένο με το πρόσωπο που το φορεί.Πόσες φορές άραγες ο άνθρωπος αξιώθηκε να δημιουργήσει τέτοιες οπτασίες, τέτοια τρομερά έργα, σαν τον Πρόδρομο και σαν το "Φως ιλαρόν" ποίημα Αθηνογένους του μάρτυρος…